Vraag

Met mijn risicomijdende beleggingen heb ik de afgelopen tijd geld verloren, terwijl mijn risicovolle beleggingen juist meer waard zijn geworden. Hoe kan dat?

Antwoord

Dat risicomijdende beleggingen het de afgelopen tijd slechter hebben gedaan dan risicovolle beleggingen, klopt. Een portefeuille die voornamelijk uit risicovolle aandelen bestaat, steeg tussen april 2021 en april 2022 een paar procent in waarde. Een portefeuille die voornamelijk uit veilige obligaties bestaat, daalde in diezelfde periode met een paar procent.

Obligaties zijn nu niet veilig

Waarom zijn obligaties, die altijd als veilig worden gezien, het afgelopen jaar minder veilig gebleken dan risicovolle aandelen? Heel simpel: omdat de rente is gestegen. Dat zit zo.

Een obligatie is een lening, bijvoorbeeld aan de Nederlandse overheid (staatsobligatie) of aan een bedrijf. De lenende partij betaalt jaarlijks een bepaalde rente over die obligatie en na bijvoorbeeld 10 jaar betaalt hij de obligatielening weer terug. In principe is het risico dus laag; de rente en aflossingsdatum staan vooraf vast. Het meest voor de hand liggende risico is dat de lener failliet gaat, maar dat – kleine – risico is makkelijk te beperken door te spreiden en in veel verschillende obligaties te beleggen.

Rente stijgt

Maar er zit nog een risico aan obligaties en dat is de rente. Als de marktrente daalt, worden obligaties meer waard en als de marktrente stijgt, worden obligaties minder waard. Het mechanisme is als volgt. Stel dat een bedrijf in 2021 met een obligatie geld heeft geleend tegen 2 procent rente. Dat betekent dat deze 2 procent gedurende de hele looptijd vaststaat. Stel dat ditzelfde bedrijf nu, in 2022, weer geld wil lenen. Omdat de marktrente de afgelopen tijd is gestegen, moet dit bedrijf over de nieuwe lening bijvoorbeeld 4 procent aan rente betalen in plaats van 2 procent. Dat betekent dat de nieuwe obligaties die jaarlijks 4 procent rente uitkeren voor beleggers aantrekkelijker zijn dan de oude van 2 procent. Het gevolg is dat de beurskoers van de oude obligatie daalt; de nieuwe obligatie keert immers een hogere rente uit dan de oude. Daarom bewegen de beurskoersen van obligaties zich tegengesteld aan de rente.

Lagere beurskoers

Hierdoor zijn de oude obligaties niet opeens minder veilig. Je krijgt nog steeds 2 procent rente per jaar en aan het einde van de looptijd wordt de obligatie afgelost. Maar als je de obligaties voor het einde van de looptijd wilt verkopen, is de beurskoers als gevolg van de gestegen rente lager dan voorheen.

Veilig beleggen bestaat niet

Dat je met veilige obligaties de afgelopen tijd verlies had gemaakt zijn, laat zien dat beleggen nooit zonder risico is. De waarde van je beleggingen kan altijd dalen, zelfs als je in oerdegelijke Nederlandse staatsobligaties belegt. Veilig beleggen bestaat niet. Wie daar niet tegen kan, kan beter helemaal niet beleggen.

Paul van der Kwast is financieel planner in Amsterdam