Mensen maken vaak slechte financiële keuzes. In dit artikel nemen we een aantal financiële valkuilen onder de loep die voortkomen uit ons gedrag als mens. Ook laten we zien hoe ze onze financiële gezondheid kunnen beïnvloeden.

 

Vooringenomenheden in ons financiële gedrag – denkfouten die ons geld kosten

Veel mensen denken dat ze hun financiële keuzes bewust en rationeel maken. Maar in werkelijkheid worden die keuzes vaak beïnvloed door biases: systematische denkfouten of onbewuste overtuigingen die ons gedrag sturen – zonder dat we het doorhebben.

In de financiële wereld, waar helder denken juist cruciaal is, zorgen deze biases ervoor dat we risico’s vermijden die nodig zijn, keuzes uitstellen of blijven vasthouden aan onjuiste aannames. En dat gebeurt vaker dan je denkt.

Hieronder licht ik de meest voorkomende denkfouten toe – grote kans dat je jezelf in meerdere zult herkennen.

 

Bevestigingsbias

Mensen hechten vaak meer waarde aan informatie die hun bestaande overtuigingen ondersteunt, terwijl ze tegengestelde inzichten negeren. Dit kan leiden tot een eenzijdige blik op financiële beslissingen en het missen van kansen om bijvoorbeeld geld te besparen of slimmer te investeren.

 

Loss Aversion Bias

We zijn van nature gevoeliger voor verlies dan voor winst. Sterker nog, we vermijden verlies liever dan dat we winst najagen, vaak in een verhouding van 2:1. Dit kan ertoe leiden dat we verliesgevende beslissingen blijven aanhouden in de hoop op herstel, terwijl we winstgevende kansen te vroeg loslaten.

 

Hindsight Bias

Achteraf lijken onze eerdere beslissingen altijd logischer of beter dan ze werkelijk waren. Dit kan ervoor zorgen dat mensen te veel vertrouwen krijgen in hun vermogen om toekomstige financiële keuzes te maken.

 

Self-Attribution Bias

Succes schrijven we graag toe aan onze eigen kwaliteiten, terwijl mislukkingen worden toegeschreven aan externe factoren. Dit kan leiden tot overmoed en onnodige risico’s.

 

Outcome Bias

We beoordelen vaak de kwaliteit van een beslissing op basis van het resultaat in plaats van het proces. Dit kan leiden tot verkeerde aannames over wat een “goede” financiële keuze is.

 

Mental Accounting Bias

Mensen verdelen hun financiële doelen vaak in aparte hokjes. Bijvoorbeeld: sparen voor de studie van de kinderen versus sparen voor een vakantie. Dit kan leiden tot inefficiënt gebruik van middelen.

 

Availability Bias

We baseren beslissingen vaak op informatie die gemakkelijk beschikbaar of herkenbaar is, zoals bekende merken of sectoren. Dit kan ons beperken in het zien van andere, wellicht betere, opties.

 

Recency Bias

Beslissingen worden vaak gebaseerd op recente gebeurtenissen. Als iets nu succesvol is, denken we dat dit ook in de toekomst zo blijft. Dit kan riskant zijn, vooral bij investeringen.

 

Cognitieve Dissonantie

Nieuwe informatie die onze eerdere keuzes in twijfel trekt, negeren we vaak. Dit kan ervoor zorgen dat we vasthouden aan slechte beslissingen.

 

Self-Control Bias

Veel mensen geven de voorkeur aan directe bevrediging boven lange-termijn voordelen. Dit kan het lastig maken om te sparen voor belangrijke doelen, zoals pensioen.

 

Overconfidence Bias

We overschatten onze eigen vaardigheden en kennis, wat kan leiden tot te veel risico’s en suboptimale beslissingen.

Wat kun je eraan doen?

Het herkennen van deze denkfouten is de eerste stap naar beter financieel gedrag. Door meer inzicht te krijgen in hoe gedrag, gewoontes en emoties invloed uitoefenen op financiële keuzes, kunnen mensen bewuster en doelgerichter handelen.

Een financieel planner helpt bij:

• Het maken van goed doordachte, toekomstgerichte keuzes
• Objectieve analyses, los van productverkoop of commerciële belangen
• Het aanbrengen van overzicht en structuur in de financiële situatie
• Begeleiding bij complexe beslissingen zoals pensioen, scheiding, lijfrente-uitkeringen of nalatenschap

Met deskundige en onafhankelijke begeleiding worden financiële beslissingen minder gestuurd door emotie of automatisme – en meer gebaseerd op inzicht, overzicht en realistische doelen.

Verder met meer inzicht

Wil je meer grip krijgen op je financiële gedrag en betere beslissingen nemen voor nu én later? Een gecertificeerd financieel planner kan je daarbij helpen. Neem contact op met een onafhankelijk adviseur die werkt volgens de richtlijnen van de Vereniging van Onafhankelijke Financieel Planners (VOFP) en ontdek wat deskundige begeleiding voor jouw situatie kan betekenen.

Willem Jonkers is financieel planner in Barendrecht.